Verðbólga hefur hækkað hratt undanfarna mánuði og töluvert umfram spár. Verðbólga á ársgrundvelli er nú 5,7% en flestir greiningaraðilar virðast almennt sammála um að verðbólgan komi til með að lækka þegar líða tekur á árið. Greiningardeild Íslandsbanka spáir 5,3% verðbólgu í apríl á þessu ári en að hún verði komin niður í 3,2% í árslok.[1] Ástæður sem gefnar eru fyrir lækkuninni eru styrking krónunnar, að jafnvægi náist á íbúðamarkaði og að framleiðsla & flutningar færast í eðlilegt horf.
Í töfluni að neðan má sjá samantekt á nýlegum og eldri spám sem hafa verið gefnar út. Eflaust verða þessar spár endurmetnar í ljósi þess að verðbólga er komin langt umfram væntingar.
Verðbólguspá (meðaltal árs)
| Greinandi | Útgáfudagur greiningar | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|---|
| https://cdn.islandsbanki.is/image/upload/v1/documents/ISB-THS-22-01.pdf | Janúar 2022 | 4,3% | 2,5% | 2,7% |
| https://www.sedlabanki.is/library/Skraarsafn/Peningamal/2021/November-2021/PM_2021_4.pdf | Nóvember 2021 | 3,5% | 2,9% | 2,9% |
| https://www.landsbankinn.is/uploads/documents/thjodhagur/2021/2021-10-20-Thjodhagspa-okt-2021.pdf | Október 2021 | 3,5% | 2,7% | 2,6% |
| https://www.arionbanki.is/themes/arionbanki/arionbanki/documents/Frettir/Efnahagshorfur | Mars 2021 | 2,4% | 2,4% | - |
Verðbólguspá Seðlabankans frá því í nóvember 2021 gerði ráð fyrir því að verðbólga væri um 4,42% á ársgrundvelli á fyrsta fjórðungi ársins 2022. Raunin er sú að hún er komin í 5,7% og ólíklegt verður að teljast að hún komi til með að lækka mikið á fyrsta fjórðungi ársins.
Á morgun þann 9.febrúar verður tilkynnt um niðurstöður fundar Peningastefnunefndar, sem tekur ákvörðun um stýrivexti. Í ljósi þess að langt er í næsta fund Peningastefnunefndar, sem haldinn er í maí 2022, gera flestir aðilar á markaði ráð fyrir því að Seðlabankinn muni hækka stýrivexti nokkuð skarpt.
Spár greinenda gera ráð fyrir 0,75% stýrivaxtahækkun á morgun, þann 9.febrúar, þegar niðurstaða Peningastefnunefndar liggur fyrir, þó sumir telja að hækkunin geti orðið allt 1,0%[1]. Líklegt þykir að vextir hækki á bilinu 0,5%-1,0%.
Stýrivaxtaspá 9.febrúar
| Greinandi | Stýrivextir nú | Hækkun | Stýrivextir eftir |
|---|---|---|---|
| Greiningadeild Íslandsbanka | 2% | +0,75% | 2,75% |
| Hagdeild Landsbankans | 2% | +0,75% | 2,75% |
Enn fremur spá greinendur því að stýrivextir komi til með að halda áfram að hækka allt til ársins 2024. Gangi sú hækkun eftir gætu lántakendur með breytilega óverðtryggað vexti viljað festa þá til þess að komast hjá hærri vaxtakostnaði.
Stýrivaxtaspá
| Greinandi | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|
| Greiningadeild Íslandsbanka | 3,25% | 3,50% | 4,0% |
| Hagdeild Landsbankans | 3,50% | 4,25% | 3,5% |
Þegar stýrivextir hækka þá hækka vextir íbúðalána iðulega í kjölfarið. Árið 2021 var meðal vaxtaálag Landsbankans um 2,35% á óverðtryggða breytilega vexti. Því þykir líklegt að ef stýrivextir hækki í 2,75% að þá muni óverðtryggðir breytilegir vextir (grunnlán) hækka úr 4,2% í um 4,95% - 5,10%.
Í töflunni hér að neðan má sjá hvaða áhrif hækkun vaxta úr 4,2% í 5% hefði á mánaðarlegur greiðslur út frá lánsupphæð.
Forsendur gera ráð fyrir 40 ára jafngreiðsluláni með 5% óverðtryggðum vöxtum. Sé fólk með jafnar afborganir má búast við frekari hækkun á greiðslubyrði.