1 Alexandre Kojève, Hegel Felsefesine Giriş, Çeviren: Selahattin Hilav, YKY, 2000, s. 98.

2 Nesne ilişkileri kuramlarının bu konudaki yaklaşımları için bkz. Joann L. Robinson, Zeynep Biringen, “Gender and Emerging Autonomy in Development”, Psychoanalytic Inquiry: A Topical Journal for Mental Health Professionals, 1995, 15:1, s. 61. H. Kohut, karşılıklı bağımlılık konusunda benzer bir yaklaşımla şu cümleyi yazar: “Kendilik psikolojisi, benlik-benliknesnesi ilişkilerinin doğumdan ölüme kadar psikolojik yaşamın özünü oluşturduğu, psikolojik alanda bağımlılıktan (sembiyoz) bağımsızlığa (özerklik) doğru bir gidişin, biyolojik alanda buna karşılık gelen oksijene bağımlı bir yaşamdan ondan bağımsız bir yaşama gidişten daha arzulanır ve daha olası olmadığı kanısındadır.” Kohut, H. (1984). How Does Analysis Cure? (Goldberg, A. & Stephansky, P. E, eds.) Chicago: University of Chicago Press, s .47’den aktaran: Siri Erika Gullestad, “A Contribution to the Psychoanalytic Concept of Autonomy”, The Scandinavian Psychoanalytic Review, 1993, 16:1, s. 28.

3 Winnicott D. W. (1963). From dependence to independence in the development of the individual. In The Maturational Proceess and The Faciliating  Environment. London: Hogarth Press and Institute of Psycho-Analysis (1985); aktaran: Adrian Sutton, “Dependence and Dependability: Winnicott in a Culture of Symptom Intolerance, Psychoanalytic Psychotherapy, 2000, Vol.15, No. 1, s. 4.

4 Bu dört maddeyi, psikanalizdeki farklı özerklik kavramlaştırmalarının izlediği rotaları özetleyen Siri Erika Gullestad’ın saptadığı dört rotayı tersine çevirerek oluşturdum. Bkz. Siri Erika Gullestad, “A Contribution to the Psychoanalytic Concept of Autonomy”, The Scandinavian Psychoanalytic Review, 1993, 16:1, s. 29.

5 Charles Taylor bunu atomizm olarak adlandırıyor (Charles Taylor, Benliğin Kaynakları: Modern Kimliğin İnşası, Çevirenler: Selma Aygül Baş ve Bilal Baş, Küre Yayınları, İstanbul, 2012, s. 628).

6 Siri Erika Gullestad, “A Contribution to the Psycho- analytic Concept of Autonomy”, The Scandinavian Psychoanalytic Review, 1993, 16:1, s. 31.

7 Edward E. Sampson, “Individuation and Domination: Undermining The Social Bond”, Growth and Progress in Cross-Cultural Psychology, Çigdem Kagitçibasi (ed.), Swets North America Inc/Berwyn Swets & Zeitlinger B. V./Lisse, 1987 içinde, s. 88.

8 Charles Taylor, Modern Toplumsal Tahayyüller, Çeviren: Hamide Koyukan, Metis, 2006, s. 157.

9 Sigmund Freud (1914). The Moses of Michalengelo, SE, 13, s. 233’ten aktaran: Siri Erika Gullestad, “A Contribution to the Psychoanalytic Concept of Au- tonomy”, The Scandinavian Psychoanalytic Review, 1993, 16:1, s. 24.

10 Siri Erika Gullestad, “A Contribution to the Psycho- analytic Concept of Autonomy”, The Scandinavian Psychoanalytic Review,1993, 16:1, s. 24.

11 G. Dworkin, ‘The Concept of Autonomy’ in R. Haller, ed. Science and Ethics (Amsterdam: Rodopi, 1981), s. 212’den aktaran: Ben Colburn, Autonomy and Liberalism, Routledge, 2010, s. 9.

12 Jacques Derrida, Deconstruction in a Nutshell: A Conversation with Jacques Derrida, Edited by John D. Caputo, Fordham University Press, 1997, s. 16-17. 13 Robert Sinnerbrink, “Deconstructive Justice and the ‘Critique of Violence’: On Derrida and Benjamin”, Social Semiotics, 2006, 16:3, s. 485-497.

14 Emmanuel Levinas, The Levinas Reader, Edited by Seán Hand, Blackwell, 1996, s. 113; ayrıca bkz. ve karş. Yves Charles Zarka, “Levinas: Humanism and Heteronomy”, British Journal for the History of Philosophy, 2011, 19:1, s. 118 vd.

15 Yves Charles Zarka, “Levinas: Humanism and Heteronomy, British Journal for the History of Phi- losophy, 2011, 19:1, s. 118.

16 Richard N. Williams, “Self-betraying Emotions and the Psychology of Heteronomy”, European Journal of Psychotherapy, Counselling and Health, March-June 2005, 7(1-2), s. 7.

17 Siri Erika Gullestad, “A Contribution to the Psycho- analytic Concept of Autonomy”, The Scandinavian Psychoanalytic Review, 1993, 16: 1, s. 24.

18 Burada babaya öykünme ve onunla özdeşleşme arasında bir ayrım yapmak yararlı olur ama bunu yapmak bu yazının çerçevesini aşar.

19 Tülin Bumin, Hegel: Bilinç Problemi, Köle-Efendi Diyalektiği, Praksis Felsefesi, YKY, 2001, s. 42. Alexandre Kojève, Hegel Felsefesine Giriş’te (Çeviren: Selahattin Hilav, YKY, 2000, s. 101) şöyle yazar: “Yani, Efendi, Köleyi, çalışmaya zorlar. Ve Köle, çalışarak Doğanın efendisi haline gelir. ... Dolayısıyla, çalışma aracılığıyla Doğanın efendisi haline gelen Köle, kendisini Doğaya bağlayan ve Efendinin Kölesi haline getiren kendi doğasından ve içgüsüsünden sıyrılır (kurtulur). Demek ki, Köleyi Doğadan kurtaran (özgürleştiren) çalışma, onu kendisinden de, Kölelik doğasından da ve Efendiden de kurtarır.”

20 Janine Chesseguet-Smirgel, The Ego İdeal: A Psy- choanalytic Essay on the Malady of the Ideal, Trans. Paul Barrows, Free Association Books, London, 1985, s. 151.

21 Immanuel Kant, Lectures on Ethics, Trans. Peter Heath, Peter Heath, J. B. Scheewind (eds.), Cam- bridge University Press, 2001, s. 119.