https://maps.depopulacija.rs/map/content/index.html?l=3&sr
Gustina naseljenosti služi kao reper (de)koncentracije stanovništva na nekom prostoru. Prikazuje distribuciju stanovništva na prostoru Srbije. Za dobijanje ovog indikatora korišćeni su podaci o broju stanovnika za 2015. godinu u formi grida (GHS-POP R2019A - GHS population grid multitemporal [European Commission, Joint Research Center, 2019]), pri čemu je gustina naseljenosti izražena kao broj stanovnika po km$^2$. Izvršena je klasifikacija teritorije Srbije prema vrednostima indikatora, kako bi se olakšano mogle ispratiti tendencije populacione dinamike u prostoru: 0–8 st/km$^2$ (veoma retko naseljena ruralna područja), 8–20 st/km$^2$ (retko naseljena ruralna), 20–50 st/km$^2$ (slabo naseljena ruralna), 50–100 st/km$^2$ (srednje naseljena ruralna), 100–150 st/km$^2$ (gusto naseljena ruralna), 150–300 st/km$^2$ (urbana) i više od 300 st/km$^2$ (gusto naseljena urbana). Takođe, gusto naseljena urbana područja dodatno su klasifikovana prema gustini naseljenosti: 300–500 st/km$^2$, 500–1000 st/km$^2$, 1000–2000 st/km$^2$, 2000–4000 st/km$^2$, 4000–8000 st/km$^2$, 8000–10000 st/km$^2$ i više od 10000 st/km$^2$. Namera je da se utvrdi koji delovi Srbije su izloženi najvećem stepenu transformacije, bilo da su uzrokovane značajnim populacionim povećanjem ili pražnjenjem.
Posmatrajući teritoriju Srbije u celini, izdvajaju se pojasevi povećane koncentracije ograničene peri-panonskom zonom, beogradskim regionom, veliko-, zapadno- i južno-moravskim razvojnim pojasom. Urbane sredine i frekventni saobraćajni pravci identifikovani su kao zone koncentracije stanovništva, odnosno kao populacioni razvojni polovi koji su u dužem periodu privlačili stanovništvo. Slaba naseljenost je obeležje obodnih, perifernih delova Srbije, koji su izloženi kontinuiranim i intenzivnim negativnim demografskim trendovima. Među njima identifikujemo zone depopulacije i depresivnog razvoja.
Gustina naseljenosti po izgrađenoj površini u Srbiji, 2015
Druga varijanta koncentracije stanovništva sagledava se u odnosu na izgrađenost područja, koji ukazuje i na tip gradnje. Za njegovo izračunavanje korišćena su dva seta podataka: GHS-POP R2019A - GHS population grid multitemporal [European Commission, Joint Research Center, 2019] and GHS-BUILT R2018A - GHS built-up grid, derived from Landsat, multitemporal (1975-1990-2000-2014) [European Commission, Joint Research Center, 2018]. Visoke vrednosti pokazatelja indikuju gusto naseljene urbane sredine sa dominantnim tipom kolektivne gradnje, dok niske vrednosti ilustruju individualni tip porodične gradnje, a posredno na demografsko pražnjenje prostora. Generalno gledano, peripanonski pojas, Mačva, Šumadija, Kosovo i Metohija, naročito visoko urbane sredine i regionalni centri odlikuju se značajno većom koncentracijom stanovništva na izgrađenom prostoru. Najviše vrednosti indikatora vezuju se za prigradske pojaseve, što ukazuje na formiranje stambenog tkiva na obodima gradskih naselja i duž pristupnih saobraćajnica. Na prostoru Vojvodine uočava se prilično homogena gustina stanovnika po izgrađenim grupacijama koje predstavljaju centre naselja, čemu je doprineo način gradnje i formiranja naselja. S druge strane, Istočna i Jugozapadna Srbija imaju najmanje zastupljene areale izgrađenih površina, gotovo tačkastog prostornog ispoljavanja, što je uslovljeno reljefom i morfološkim tipom naselja, kao i istorijskim događajima i nasleđenom naseobinskom strukturom.
<aside> 📝 Vrednosti indikatora koje nedostaju za opštine Preševo i Bujanovac posledica su ograničenja u korišćenom izvoru podataka.
</aside>
Preuzimanje podataka / Download data
<aside> *️⃣ Svako pominjanje Kosova treba shvatiti u potpunoj saglasnosti sa Rezolucijom 1244 Saveta bezbednosti UN (1999).
</aside>
Ovaj sajt je izrađen uz podršku Programa Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), Populacionog fonda UN (UNFPA) u Srbiji i Nemačke organizacije za međunarodnu saradnju (GIZ), u okviru izazova „Podacima do boljeg razumevanja procesa depopulacije". Sadržaj sajta je isključiva odgovornost tima „Geoanalitičari” i on ne mora nužno da odražava stavove UNDP-a, UNFPA-a ni GIZ-a.
